Basur (Hemoroid) Nedir? Neden Olur? Nasıl Tedavi Edilir ?
Basur (Hemoroid) Nedir?
Basur (Hemoroid) , anüs (makat) bölgesindeki venlerin (toplar damarlar) varis şeklinde genişlemesi olarak ifade edilir. Düzgün dışkılamayı sağlayan ilaç ve beslenme alışkanlıkları ile tıbbi olarak tedavi edilebilirlerken bunun yanı sıra çoğunlukla cerrahi müdahaleye de başvurulmaktadır.
Hemorid hastalığı iç (internal) ve dış basurlar (external) olmak üzere iki şekilde sınıflandırılmışdır.
İç basurlar, çember biçimindeki sfinkter kasın (büzük kasın) üzerinde bulunduklarından görülemez. İç ve dış her iki tip de yumuşak, morumtırak, bastırınca içleri boşalan küçük yumrular şeklindedir. İç basurlar, sürekli dışkı geçişine bağlı olarak dışarıya doğru çıkarlar, basur büzük kasın dışına çıktığında kanama ve dolayısıyla mikroplaşma sonucu iltihaplanmaya neden olur.
İç basur zaman zaman sarkarak, anüsten çıkma eğilimi gösterir. Böylece bağırsak mukozası sarkar. Basurların boğulması ise iltihaplar nedeniyle zedelenen büzük kasının aşırı kasılarak sarkmış basur memelerini sıkıca sarmasına sebebiyet verir. Boğulan basur memeleri sertleşir, morarır, şiddetle ağrır şişme ve kasılma devam ederse yerlerinden koparak düşer ve kanama ve yaralar (ülserler) oluşur.
İç basurlar kalın bağırsağın dışarı sarkan kısmı olarak isimlenidirilen prolaps seviyesi baz alınarak dört evreye ayrılmıştır.
• 1. Evre: Bağırsak sarkması (prolaps) yoktur. Sadece damarlarında şişme oluşmuştur.
• 2. Evre: Ikınma sonrası bağırsak sarkması olur ancak kendiliğinden içeri çekilir.
• 3. Evre: Ikınma sonrası prolaps olur ve elle içeri itilmesi gerekir.
• 4. Evre: Prolabedir ve bastırınca içeri itilemez.
Dış basurlar ise, makatın kapanmasını sağlayan büzük kasın hemen altındaki toplardamarların genişlemesiyle oluşur.
Hemorid de sadece bir tipin bulunması mümkün iken, genelde iç ve dış basurlara birlikte rastlanır.
Ortaya çıkış biçimleri olarak da iki şekilde görülürler. Bunlar birincil basurlar ve ikincil basurlardır.
Birincil basurlar, daha sıklıkla görülürler ve makat bölgesi toplardamar ağının genlişlemesi ile olur. Genellikle orta yaş grubunda görülür.
İkincil Basurlar: kapı toplardamarı düzeyinde kan akımının engellenmesi sonucunda gelişir. Kapı toplar damarı insan vucudundaki direk kalbe gitmeyen tek toplardamardır. Mide, bağırsak, dalak, safra kesesi ve pankreastan gelen büyük bir toplardamar olup oksijeni azalmış kanı alarak karaciğere götürür.
Hemorid Neden Olur?
Hastalık nedenlerinin başında, daha önce geçirilmiş toplardamar iltihapları sonucu çeşitli edinilmiş toplardamar bozuklukları gelir. Bazen toplar damarlardaki zayıflığın ajite olmasına neden olan durumlar vardır. Bunlar sürekli kabızlık, hareketsizlik, ev ve iş hayatında sürekli oturmak, aşırı alkol almak, çok miktarda baharatlı ve acı yiyecekler tüketmek, ard arda gebelikler ve anüs cidarını zedeleyebilecek bisiklet vb binicilik gibi sporlar yapmak basura neden olabilmektedir.
Olguların çoğunda hastalar, anüs bölgesinde dolgunluk ve yanma ve şiddetli kaşıntı duygusundan yakınırlar. Zaman zaman dışkının genişlemiş damaralara sürtünmesi ve zedeleyici etkisinden ötürü, birkaç basur memesinin yırtılmasına bağlı olarak kanlı dışkılama da görülebilmektedir.
Hemoridin Komplikasyonları Nelerdir?
Hemoridin neden olduğu en sık görülen komplikasyonları mukoza sarkması (fırlaması) , mukoza boğulması, kanama ve makatta iltihaplanma şeklinde ortaya çıkmaktadır. İltihaplanma olması durumu basur yumrularının daha da şişmesine neden olur ve ağrının artması sonucunu doğurur. Bunun yanı sıra diğer komplikasyonlar ateş, dışkılama sırasında meydana gelen çok ağır ağrı ve sanal bir dışkılama hissidir.
Hemorid Nasıl Tedavi Edilir?
Tıbbi Tedavi
Hemoridde iki tür tedavi türü bulunmaktadır. Birincisi cerrahi müdahelede bulunmadan beslenme alışkanlıkalarının düzenlenmesi ve haretsizliğin giderilmesi ile kontrol altına alarak yapılan tıbbi tedavi çeşididir. Bu tedavide rahatlama sağlayıcı bazı ilaçlar eşlik edebilir.
Hemoroid de aşırı yemekten, sindirim kanalını zedeleyebilecek ve kabızlık yapacak gıda ve içeceklerden kaçınılmalıdır. Bunun yanı sıra hemoroid fitili, kremi ve basur tedavisi ilaçları rahatsızlığın etkilerini hafifiletici rol oynamaktadır. Basur ilaçları kesinlikle doktor kontörlünde kullanılmalıdır. Hemoroid tedavisinde kullanılan krem ve ilaçlar hemoroidin genel belirtileri olan ağrı, kaşıntı, yanma, , kanama gibi rahatsızlıkları hafifletilmesine yardımcı olmaktadır. Bunların başlıcaları Daflon Tablet, Doxium Kapsül, Venoruton Fort Kapsül, Procto-Glyvenol Krem ve Fitil fromları, Kortos Krem ve Fitil formları, Ultraproct Pomat ve Fitil formları, Proctolog Krem ve Fitil formları sayılabilir.
Kabızlıkla birlikte seyrediyorsa, bağırsak yüzeyini aşırı uyarıcı maddeler içeren müshiller kullanılmaz fiziksel olarak dışkılamanın kolay yapılmasını sağlayan önlemler alınmalıdır. (vazelin, lanolin yağı vb)
Sıcak ve ıslak pansumanlar ve ılık oturma banyoları, şişme ve iltihap giderici etkileri nedeniyle ağrıyı azaltıcı etkileri olmaktadır.
Cerrahi Tedavi
Tıbbi tedaviye cevap alnımaz ve hastalık ilerler ve komplikasyonlar ortaya çıkar ise, cerrahi girişimde bulunmak gerekebilir. Cerrahi tedavide kriyoşirürji ayaktan tedavi şeklinde yürütülür. Ağrısız bir tedavi olması nedeniyle kriyoşirürji tercih edilir. Kriyoşirürji ile her ne kadar tüm vakalarda uygulanamasa da, sıvı azot ya da azot protoksitle dondurucu etki sağlayan bir aygıt kullanılarak, basur memelerini çıkarma işlemi yapılabilir. Ancak bu çok fazla şişmemiş ve ödemlenmemiş olan ve bağırsak duvarına ince bir bağla bağlı olan yumrulara uygulanabilir.
Bunun dışında ikinci bir cerrahi yöntem hemoroidektomidir . Bu yöntem daha güvenlilir ve sonuç odaklı bir yöntemdir. Ancak kriyoşirürjiye göre daha ağrılı ve zordur. Bu cerrahi yöntemde hastanede yatmayı veya evde birkaç gün yatakta dinlenmeyi gerektirir. Hemoroidektomi uzun bir süredir kullanılan 1935 li yıllarda bilimsel tanımlaması yapılan bir ameliyat şeklidir. Fonksiyonunu kaybetmiş, şişmiş ve sarkmış olan hemoroid memelerindeki fazlalık bir şekilde kesilip tıraşlanır.
Kaynaklar:
https://patient.info/doctor/haemorrhoids-piles-pro
https://www.ncbi.nlm.nih.gov
Brian J. Ford (1993) Images of Science: A History of Scientific Illustration, Oxford University Press ISBN 0195209834