ESP Nedir? Nasıl Çalışır?

ESP Nedir

ESP (Elektronik Stabilite Programı) iki adet diğer aktif güvenlik sistemini beraberinde sağlar: Antilock Fren Sistemi (ABS) ve Çekiş Kontrol Sistemi (TCS) . ABS, frenleme esnasında tekerleklerin kilitlenmesini önler; TCS, tekerleklerin patinaj yaparken ve hızlanırken dönmesini önler. ABS ve TCS bir aracın uzunlamasına dinamiklerine müdahale ederken, ESP ek olarak yanal dinamikleri geliştirir, böylece her yöne istikrarlı sürüş sağlar.

ESP : Aynı güvenlik için farklı isimler

Avrupa'daki araç üreticilerinin yüzde 80'i Elektronik Stabilite Programı için ESP kısaltmasını kullanmaktadır. Bazı otomobil üreticilerinin ESP'yi DSC (Dinamik Denge Kontrolü) , VSA (Araç Kararlılığı Yardımı) veya VSC (Araç İstikrar Kontrolü) gibi farklı isimler altında pazarlamaktadır. ESP'nin işlevselliği ve çalışması ve sürüş güvenliğinde sağladığı kazançlar hepsinde aynıdır.

Ani manevra durumundan Esp ' li siyah araç yolda kaymaz iken ,

Esp si olmayan Sarı Araç kayarak yoldan çıkmaktadır.

ESP Nasıl Çalışır?

Kayma, yol kazalarının ana nedenlerinden biridir. Uluslararası çalışmalar, ölümcül trafik kazalarının en az %40'ının kaymadan kaynaklandığını gösteriyor. ESP tüm kayma kazalarının yüzde 80'ini önleyebilir. ESP, patinajın yakın olup olmadığını ve çok hızlı bir şekilde tanıyarak müdahale eder. Sürücü, aracın kontrolünde kalır ve fiziksel limitlerin aşılmaması koşuluyla ESP sayesinde araç kaymaz.

ESP her zaman aktiftir. Bir mikrobilgisayar, ESP sensörlerinden gelen sinyalleri izler ve sürücünün direksiyon yönünün aracın hareket ettiği gerçek yöne karşılık gelip gelmediğini saniyede 25 kez kontrol eder. Araç direksiyondan farklı bir yönde hareket ederse, ESP kritik durumu tespit eder ve şöförden bağımsız olarak hemen tepki verir. Aracın fren sistemini kullanarak aracı tekrar rayına "yönlendirir". Bu seçici frenleme müdahaleleri ile ESP arzu edilen etkili karşı bir kuvvet üretir, böylece aracın sürücüsünün niyeti gibi tepki verir. ESP sadece fren müdahalesini başlatmakla kalmaz aynı zamanda tahrik tekerleklerini hızlandırmak için motor tarafında müdahale edebilir. Bu nedenle, fizik sınırları dahilinde, araba istenilen pistte güvenle tutulur.

ABS, TCS ve ESP, ilk defa Bosch tarafından piyasaya sunuldu.

Dünyada ESP Mevzuatı

Mart 2009'da Avrupa Parlamentosu yeni araçların tamamı için ESP®'yi zorunlu hale getirme kararı aldı. Yönetmelik uyarınca, Kasım 2011'den bu yana, Avrupa Birliği'nde kayıtlı tüm yeni binek araç ve ticari araç modelleri, ESP® aktif güvenlik sistemi ile donatılmıştır. Kasım 2014'ten itibaren bu, tüm yeni araçlar için geçerli olacaktır.

2007 yılında ABD Ulusal Karayolu Trafik Güvenliği İdaresi (NHTSA) , ESP'yi Eylül 2011'den itibaren toplam 4.5 ton ağırlığına sahip tüm yeni araçlar için zorunlu kılmak için Federal Motor Vehicle Safety Standard No. 126'yı yayımladı. NHTSA, ESP® standart donanımının ABD'de sadece 9,600 hayatı kurtarabileceğini ve her yıl 238.000 yaralıyı önleyebileceğini hesaplamıştı.

Kanada'da, Eylül 2011'den sonra satılan toplam brüt ağırlığı yine 4.5 ton olan tüm araçlar standart olarak ESP® ile donatılmalıdır. Ayrıca, Kanada araç üreticileriyle ESP®'nin Kanada araç modellerinde 2011'den önce kullanılmasını sağlamak için şu anda görüşmeler yapılmaktadır.

Esp Teknik Özellikleri (Bosch)

1. Elektronik Stabilite Programı ESP 'nin Bileşenleri
   
2. Entegre Motor Kontrol Ünitesi (ECU) olan ESP-Hidrolik ünitesi
   
3. Tekerlek hız sensörleri
   
4. Direksiyon açısı sensörü
   
5. Dönüş hızı ve yanal hızlanma sensörü
   
6. Motor yönetimi ECU ile iletişim
   

Kontrol ünitesi olan hidrolik ünite

Hidrolik ünite, kumanda cihazından gelen komutları yerine getirir ve solenoid valfler vasıtasıyla tekerlek frenlerindeki basıncı düzenler. Hidrolik modülatör, ana silindir ve tekerlek silindirleri arasındaki hidrolik bağlantıdır. Motor bölmesinde bulunur. Kontrol ünitesi, sistemin tüm kontrol fonksiyonlarının yanı sıra elektriksel ve elektronik görevleri de devralır.

Tekerlek hız sensörü

Kontrol ünitesi tekerlek hızını hesaplamak için tekerlek hız sensörlerinden gelen sinyalleri kullanır. İki farklı çalışma prensibi kullanılır: pasif ve aktif tekerlek hız sensörleri (Endüktif ve Hall-efekti sensörleri) . Her ikisi de manyetik alanlar vasıtasıyla tekerlek hızını kontaksız bir şekilde ölçerler. Günümüzde aktif sensörler çoğunlukla kullanılmaktadır. Dönme yönünü ve bir tekerleğin durmasını tanımlayabilirler.

Direksiyon açısı sensörü

Direksiyon açısı sensörünün görevi direksiyon açısını belirleyerek direksiyon simidinin konumunu ölçmektir. Direksiyon açısı, araç hızı ve istenen fren basıncı veya gaz pedalının konumu ile sürücünün sürüş niyeti hesaplanır (istenen durum) .

Dönüş hızı ve yanal hızlanma sensörü

Bir dönüş hızı sensörü, aracın düşey ekseni etrafındaki tüm hareketlerini kaydeder. Entegre yanal hızlanma sensörü ile birlikte, aracın gerçek durumu belirlenebilir ve sürücünün niyeti ile karşılaştırılabilir.

Motor yönetimi ile iletişim

Veri yolu üzerinden, ESP kontrol ünitesi motor kontrol ünitesi ile iletişim kurabilir. Sürücü belirli sürüş koşullarında aşırı hızlanırsa, motor torku bu şekilde azaltılabilir. Benzer şekilde, motor sürükleme torku tarafından tetiklenen tahrik edilen tekerleklerin aşırı kaymasını telafi edebilir.

ESP’ nin Katma Değerli Diğer Fonksiyonları

ESP'nin temel görevi, kaymayı önlemektir. Bununla birlikte, ESP tarafından sunulan imkanlar bunun ötesine geçmektedir. ESP, fren pedalı konumundan bağımsız olarak fren basıncı oluşturabileceğinden, ESP ile bir dizi katma değerli fonksiyon gerçekleştirilebilir. Bunlar ek sürüş güvenliği sağlar ve sürücüye gelişmiş sürüş konforu ve sürüş çevikliği deneyimi sağlar.

Bu katma değerli fonksiyonların çeşitleri bugün piyasada mevcuttur. Diğerleri artan güvenlik ve konfor talebini karşılamak için takip edecekler. Araç üreticisine ve araç türüne bağlı olarak, ESP katma değerli fonksiyonlar isteğe bağlı olarak veya takılmış ESP'nin standart özellikleri olarak mevcuttur.

Hill Holder Kontrolü

Özellikle araç ağır yüklü olduğunda, yokuş kalkışları her zaman kolay değildir. Aracın yanlışlıkla geri kaymasını önlemek için sürücü fren, gaz pedalını ve debriyaj pedallarını çok hızlı çalıştırmalıdır. ESP Hill Hold Control, sürücünün fren pedalını bıraktıktan sonra frenlerin yaklaşık iki saniye daha basılı tutulması ile bir yokuştaki kalkışın başlamasını kolaylaştırır. Sürücü el frenini kullanmadan fren pedalından gaz pedalına geçmek için yeterli zamana sahiptir. Araç rahatça ve geri kaçmadan sürülür.

Hidrolik Fren Desteği

Kritik sürüş koşullarında, sürücüler genellikle tereddüt eder. Hidrolik Fren Yardımı, yakın gelecekteki acil frenleme durumunu, fren pedalındaki basıncın yanı sıra basınç gradyanını izleyerek tanımlar. Sürücü yeterince frenlemiyorsa, Hidrolik Fren Yardımı frenleme kuvvetini maksimuma yükseltir. Daha sonra durma mesafesi azaltılır.

Adaptif Kontrol Yükleme

Ticari araç yükünün hacmi ve konumu, yolculuktan yolculuğa önemli ölçüde değişebilir. Yük frenleme, çekme, viraj alma yeteneği ve dönme eğilimi üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. ESP Yük Uyarlamalı Kontrol, aracın uzunlamasına ekseni boyunca araç kütlesi ve ağırlık merkezindeki değişiklikleri tanımlar ve ABS, TCS ve ESP emniyet sistemlerinin araç yüküne müdahale etmesini uyarlar. Bu sayede, Load Adaptive Control, frenleme etkinliğini, çekişi ve kararlılığı en iyi duruma getirir. Buna ek olarak, Yuvarlanma Azaltıcı - Roll Over Mitigation'in gelişmiş kullanımı sayesinde yuvarlanma riskini azaltıyor ve frenleme kuvvetlerinin dağılımını optimize ederek fren balatası aşınmasını en aza indiriyor.

Yuvarlanma Azaltıcı Etken ( Roll Over Mitigation)

Hafif ticari ve yük araçları binek otomobillerden daha hızlı kritik yanal ivmelere ulaşmaktalar. Böylece, devrilme riski oldukça yüksektir. Roll Over Mitigation fonksiyonu, ESP sensörlerinin yardımı ile araç davranışını sürekli olarak izler ve araç devrilme riski algılarsa müdahale eder. Yuvarlanma Azaltma, tekil tekerleklere fren uygular ve sürüş torkunu azaltır böylece aracı stabilize eder.

Lastik Basıncı İzleme Sistemi

Lastik basıncının düşmesi ilgili tekerleğin dev bir dönüş hızına sahip olmasına neden olur. Tekerlek hızlarını karşılaştırarak potansiyel bir lastik patlaması tespit edilir. Bu katma fonksiyon, lastiklerde basınç sensörleri kullanılmadan lastik basıncının izlenmesine izin verir.

Römork (Tıreyler) Yalpalama Azaltıcı (Trailer Sway)

Römorklar kolayca yaplanabilir. Küçük bir direksiyon hatası, ani rüzgar veya yol yüzeyindeki bir tümsek, sallanan hareketlerde kritik bir artışa neden olabilir. ters direksiyon ve çekici aracın hızlanması kritik durumu daha da kötüleştirir. Trailer Sway Mitigation, ESP sensörlerinin yardımıyla römorkun bu sallanan hareketlerini tanımlar ve çekici aracın tekerleklerini frenleyerek müdahale eder. Araç ve römork, kritik olamyan bir hıza yavaşlar ve dengelenir.