Merkezi Sinir Sistemi Zehirlenmesi

MSS zehirlenmesi

İnsanlarda veya hayvanlarda meydana gelen merkezi sinir sistemi zehirlenmesidir. İngilizcesi Central Nervous System Toxicity – CNS zehirlenmesidir.

Genellikle vücuda ait olmayan yabancı kimyasal madde (Ksenobiyotik) maruziyetinin neden olduğu merkezi sinir sistemi zehirlenmesi olarak ortaya çıkar.

MSS zehirlenmesi, acil servise başvurulmasını gerektiren bir nedendir. Maruz kalma kaynakları tıbbi, rekreasyonel, çevresel veya mesleki olabilir; maruz kalma araçları kasıtlı veya istenmeyen olabilir. Zehirlilik, psikoz veya zihin bulanıklığı şeklinde olarak ortaya çıkabilir. Uyuşukluk, sersemlik veya koma ile sonuçlanarak uyanmayı ya da bilinç unsurlarını etkileyebilir. Nöbetler de meydana getirebilir.

Acil tıp hekimleri, ilaçlar ve kimyasal maddeler nedeniyle nörolojik olarak zehirlenmiş hastalar ile ilgilinirler. Bu zehirlenmelerin sebepleri çeşitlidir. Zehirlenen hastalar için sonuç, merkezi sinir sistemi (MSS) zehirlenmesinin zamanında tespit edilmesine ve sürecin iyi yönetilmesine bağlıdır. Acil servislerde çalışanlara bu konunun önemi iyi vurgulanmalıdır.

MSS zehirlenmesinin belirtileri, metabolik bozukluklar, yapısal lezyonlar, psikiyatrik koşullar veya bunların kombinasyonları şeklinde çok geniş bir yelpazede ayırıcı tanıya sahiptir. Travma ve enfeksiyöz etyolojileri hariç tutmak ilk değerlendirmenin ayrılmaz bir parçasıdır. Bu nedenle MSS toksisitesi olduğuna dair kanıtları tespit etmek ve hastaları tedavi etmek çok karmaşık ve zorlayıcı olabilir.

Sinir sistemi, merkezi sinir sistemi (MSS-CNS) ve çevresel sinir sistemi (ÇSS-PNS) olarak ikiye ayrılmıştır. Kan-beyin bariyeri ve kan-sinir bariyeri farklı geçirgenlik özelliklerine sahiptir ve dolayısıyla toksinler tarafından eşit olarak etkilenmez. Bu erişilebilirlik varyasyonu, her bir hastada görülen klinik bulguları da belirleyecektir. Bazı toksinler PNS'yi etkileyebilir ve bazıları sadece CNS'i etkileyebilir. Örneğin botulinum toksini nöromüsküler kavşakta hareket ederek felce neden olur. Aksine, kokain doğrudan MSS'de rol oynar. Organofosfatlar gibi, tüm sinir sinapslarında asetilkolinesterazı bloke eden bazı ajanlar hem PNS'yi hem de CNS'yi etkileyebilir.

Onarım ve yenileme için CNS kapasitesi çok sınırlıdır. Eğer toksin tarafından üretilen hasar yapısal ise, o zaman orijinal işlev seviyesine dönmek için sınırlı bir yetenek olacaktır. Ayrıca merkezi sinir sisteminin tüm alanları, toksinlerin etkilerine karşı aynı hassasiyete sahip değildir. Beyin, artan enerji talepleri ve alternatif enerji kaynaklarını kullanma kapasitesi sınırlı olması nedeniyle hipoksi ve hipogliseminin etkilerine son derece duyarlıdır.

Kaynaklar:

ahcmedia.com

ncbi.nlm.nih.gov