Kortizon Nedir? Hangi Hastalıklarda Kullanılır? Yan Etkileri Nelerdir?

25.08.2017
• Saglik • Nedir

Kortizon Nedir?

Kortizonlar güçlü anti-inflamatuar (iltihap giderici) ilaçlardır.

Kortizon enjeksiyonları, iltihaplı kasların, eklemlerin, tendonların, ve yumurtalıkların rahatlamasını hızlı ve etkili bir şekilde sağlar.

Komplikasyonlar nadirdir bunlar arasında enfeksiyon ve kanama olabilir.

Bir uzman tarafından uygulandığında, kortizon enjeksiyonları, iltihaplanmayı azalttığı için önemli miktarda ağrı kesici bir özellik sunar.

Hangi Hastalıkların Tedavisinde Kullanılır?

Kortizon, çoğunlukla iltihabı baskılayarak çok çeşitli hastalıkları tedavi eden bir ilaç türüdür.

Genellikle kortikosteroid olarak adlandırılan kortizon ilaçları, glukokortikoidler olarak bilinen bir ilaç sınıfına aittir.

Doktorlar alerjik reaksiyonları önlemek ve artrit, ülseratif kolit, sedef hastalığı ve akne gibi cilt problemlerini, lupus, göz rahatsızlıkları ve bazı kanserleri tedavi etmek için kortizonu reçete edebilir.

Kortizon hap olarak alınabilir veya kortizon iğne (enjeksiyon) olarak da verilebilir.

Kortikosteroidler nedir?

Kortikosteroidler, bir steroid olan kortizona bağlı bir ilaç sınıfıdır. Çeşitli hastalıklardan kaynaklanan iltihabı azaltmak için kullanılırlar. Kortizon, kortikosteroidin bir türüdür. Kortizon", "kortikosteroid" ile birbiri ile değiştirilebilir bir şekilde hatta birbiri adına kullanılır.

Kortizon Nasıl Kullanılır?

Kortizon solunum yoluyla, ağız yoluyla, intravenöz yolla (damar yoluyla) , deriye uygulama veya direk dokular içine enjekteme yoluyla kullanılır.

Kortizonun Yan Etkileri

Kortizonun Az Ciddi Yan Etkileri

Akne oluşumu, cilt kuruluğu veya cilt inceltmesi
Derinin morarması veya renginin bozulması
Uykusuzluk hastalığı
Ruh hali değişiklikleri
Terleme
Baş ağrısı
Baş dönmesi
Mide bulantısı, mide ağrısı veya şişkinlik
Yavaş yara iyileşmesi
Vücut yağının şeklindeki veya konumundaki değişiklikler

Kortizonun Ciddi Yan Etkileri

Anafilaksi aşırı duyarlılık belirtileri görüyorsanız acil tıbbi tedavi almalısınız; bunlar arasında kurdeşene (üritkere) neden olan şiddetli bir alerjik reaksiyon, solunum zorluğu veya dudakların, dilin veya boğazın şişmesi.

Kortizonun aşağıdaki ciddi yan etkilerinden herhangi biriyle karşılaşırsanız derhal doktorunuza danışın:

Görme sorunları
Şişme
Hızlı kilo alma
Nefes darlığı
Şiddetli depresyon veya olağan dışı düşünceler veya davranışlar
Nöbetler
Kanlı veya katranlı dışkı
Kan tükürme
Pankreas iltihabının belirtileri (mide bulantısı ve kusma ya da hızlı kalp atış hızı, üst midesinde sırtına yayılan geniş ağrı)
Potasyum düşüklüğü
Tehlikeli yüksek tansiyon
Tip 1 veya tip 2 diyabetiniz varsa, kortizon kullanırken kan şekeri düzeyleri artırabilir.
Kortizonun bu yan etkilerini en iyi giderme yolları hakkında doktorunuza danışınız.

Kortizon enjeksiyonlarını hangi branş doktorları uygular?

Birçok farklı branş uzmanı kortizon enjeksiyonlarını uygulayabilir. Kortizonu uygulayan uzmanlık, tedavi edilen hastalığa bağlıdır. Örneğin, bir birinci basamak pratisyen doktor veya hemşire alerjik reaksiyon tedavisi için kalçadan sistemik kortizon enjeksiyonu uygulayabilir.

Ortopedik cerrahlar genellikle kortizon enjeksiyonunu eklemlere uygulamak üzere verir. Veya yaşı ilerlemiş kişilerde meydana gelen dejeneratif artrit (osteo-artrit) tedavisinde yine dizlere uygulamak üzere kortizon enjeksiyonu verilebilir.

Dermatologlar bazı cilt koşullarını kortizonun özel bazı yan ilaçları ile tedavi etmek için kullanır.

Romatoloji uzmanları, romatizmal artirit veya diğer artrit formlarının neden olduğu eklem iltihaplarını tedavi etmek için eklemlere kortizon enjeksiyonları uygular.

Kortizon enjeksiyonu sadece bir ağrı kesici mi yoksa kalıcı bir çare mi?

Aslında kortizon bir ağrı kesici değildir. Kortizon iltihabı (enflamasyonu) azaltır. Kortizonun ağrıyı azaltması, ağrıya neden olacak enflamasyonu azalttığı için olur.

Kortizon verilen iltihap tekrar edebilir, doğru kullanıldığında Kortizon enjeksiyonları aylarca hatta yıllarca rahatlama sağlayabilir. Bu enjeksiyonlar bursit ve tendinit gibi küçük bir bölgeye yerleşen doku iltihabı olduğunda hastalıkları kalıcı olarak tedavi edebilir. Aynı zamanda belirli deri iltihaplarını da tedavi edebilirler.

Doğal Kortizon ve Sentetik Kortizon

Böbreklerimizin üzerinde küçük, piramit şeklinde adrenal bezler bulunur.

Adrenal bez iki bölgeden oluşur ve her biri belli bir fonksiyona sahiptir. Merkezi kısmı adrenal medulla (veya medulla) , dış kısmı adrenal korteks (veya korteks) olarak adlandırılır.

Adrenal bezin bu iki kısmı yaşamın devamı için gerekli olan bazı hormonları üretir. Adrenal bezler çoğunlukla adrenalin ve noradrenalin üretir. Adrenal korteks androjeleri (örneğin testosteron, DHEA) , mineralokortikoidleri (örneğin aldosteron) ve glukokortikoidleri salgılar.

Adrenal bezlerden salgılanan ana gluko-kortikoid hormona kortizol (veya hidrokortizon) adı verilir. Bu hormon, ana vücut fonksiyonlarının düzenlenmesinde (glisemik metabolizma, bağışıklık sistemi, inflamasyon) önemli bir rol oynar. Bu fonksiyonların gündelik hayatta önemi göz önüne alındığında, kortizon insan vücudunun hayati bir ürünüdür.

Doğal kortizonun belirli inflamatuar veya alerjik hastalıkların tedavisinde etkili bir yol olduğu tespit edildiğinde, bu doğal hormonun antiinflamatuar (iltihap giderci) özellikleri doktorların ilgisini çekti. Doktorlar, doğal kortizolün etkilerini taklit eden ilaçları başarılı bir şekilde sentezlediler. Günümüzde bu "sentetik glukokortikoidler" prednizon ve prednizolon olarak isimlendirilmiştir.

Genel olarak kamu oyunda bu sentetik gluko-kortikoid ler , "steriod" veya "kortizon" olarak adlandırmaktadır.

Klasik steroidal olmayan anti-inflamatuvar ilaçlar bulunmaktadır. Örneğin ibuprofen, naproksen, diklofenak ,aspirin gibi.

Kortizonlar ise bu ilaçların aksine steroidal anti-inflamatuarlardır.