Kuzey Işıkları (Aurora Borealis) Nedir ve Nasıl Oluşur?

30.09.2017
• Nedir • Cografya • Ilginc • Bilim
Kuzey Işıkları Aurora

Kuzey Işıkları Nedir?

Kuzey ışıkları, atmosfere giren Güneş ışınlarının elektrik yüklü parçacıklar arasındaki çarpışma sonucunda ortaya çıkan dans eden masalsı renk ve ışık cümbüşüne denir.

Kuzey ışıkları, “aurora borealis” ya da konuşma dilinde aurora olarak da adlandırılır. Ancak, kuzey ışıkları ifade etmek için “aurora” teriminin kullanımı doğru değildir. Çünkü, benzer bir doğa olayı da Güney Yarımkürede ortaya çıkar ve “aurora australis” yani güney ışıkları olarak adlandırılır.

Kuzey yarımkürenin ışıkları olan 'Aurora borealis', 'kuzeyin şafağı' anlamına gelir. 'Aurora australis', 'güneye doğru şafak' anlamına gelir.

Roma masallarında “Aurora” şafak tanrısı anlamına gelmekteydi.




Kuzey Işıkları Hangi Renklerden Oluşur?

Kuzey ışıkları, görüntüler birçok renkte görünür. Soluk sarımsı yeşil ve pembe en yaygın ve baskın renklerdir. Kırmızı, sarı, yeşil, mavi ve menekşe tonlarının da gözlemlenebilmektedir. Renklerdeki değişiklikler, çarpışan gaz parçacıklarının türüne bağlıdır. Gökyüzü kaplayan ışıklar, dağınık toz bulutları veya dalgalanan bir perde şeklini alabilmektedir.



Kuzey Işıkları Neden Oluşur? Aurora Nasıl Oluşur?

Kuzey Işıkları, aslında, atmosferindeki gaz parçacıkları ile Güneşten yayılan yüklü parçacıklar arasındaki çarpışmaların sonucudur.

En yaygın olan soluk sarımsı-yeşil renkteki kuzey ışıkları, dünyadan yaklaşık 60 mil yukarıda bulunan oksijen molekülleri tarafından üretilir. Nadiren de olsa kırmızı renkli kuzey ışıkları, 200 mil yüksekliğe kadar yüksek irtifa oksijen moleküllerince tarafından üretilir. Azot ise mavi veya mor/kırmızı renkli kuzey ışıklarının oluşmasına neden olur.

Kuzey Işıkları ile güneş lekesi aktivitesi arasındaki bağlantı yaklaşık 1880 yılından beri bilinmektedir. 1950'lerden beri yapılan araştırmalar sayesinde şu anda elektron ve protonların 'güneş rüzgarı' ile dünyaya doğru uçuruldukları ortaya çıkarılmıştır.

Güneş yüzeyinin üstündeki sıcaklık milyonlarca derece Celsius'dur. Bu sıcaklıkta, gaz molekülleri arasındaki çarpışmalar oldukça sık görülür ve yüksek derecede patlayıcıdır. Serbest elektronlar ve protonlar, güneşin dönüşüyle birlikte ​​Güneş atmosferinden atılarak güneş rüzgarı ile Dünyaya doğru gelir ancak Dünyanın manyetik alanı tarafından saptırılır. Bununla birlikte, dünyanın manyetik alanı her iki kutup noktasında zayıf olduğunda bazı partiküller Dünya atmosferine girer ve buradaki gaz partikülleri ile çarpışır. Bu çarpışmalar, kuzeyin (ve güneyin) dans ışıkları olarak algıladığımız ışıkları oluşturur.

Kuzey ışıkları, genellikle, yeryüzünden 80 kilometre ile 640 kilometre yükseklikte ortaya çıkar.



Kuzey Işıkları Nerede Görülür?

Aurora, kuzey ve güney yarımkürelerin manyetik kutupları üzerinde görülür.


Kuzey Işıkları En İyi Nereden İzlenir?

Işıkları izlemek için en iyi yerler ışık kirliliğinin az olduğu yerledir. Yani büyük metropollerin ürettiği yapay ışıklara maruz kalmayan alan en iyi yerlerdir.

Kuzey ışıklarını izlemek için en iyi yerler şu şekildedir:


Tromsö, Norveç Denali Milli Parkı, Alaska Calgary, Kanada
Faroe Adaları, Danimarka Grönland, Danimarka Kuzey İskoçya
Sibirya, Rusya Kiruna, İsveç Fin Laplandı, Finlandiya
Thingvellir Ulusal Parkı, İzlanda Svalbard, Norveç Kakslauttanen, Finlandiya
Jukkasjarvi, İsveç Reykjavik, İzlanda Kuzey Kanada Şehirleri






Kuzey Işıkları En İyi Ne Zaman İzlenir?

Kuzey yarımküredeki kış mevsimi, ışıkları izlemek için iyi bir sezondur. Karanlığın uzun olduğu dönemler, kuzey ışıklarının en belirgin tonlarda izlenmesine olanak sağlar. Genellikle bulunduğunuz yerdeki yerel gece yarısı kuzey ışıklarının en güçlü olduğu zamanlardır. Araştırmacılar ayrıca, auroral aktiviteler, her 11 yılda bir zirve yaptığını tespit etmiştir. Bir sonraki en yoğun dönem 2024'tür.


Kuzey Işıklarının Muhteşem Görüntüsü






Kaynak: https://www.northernlightscentre.ca