Propan Nedir?
Propan Nedir?
Propan moleküler formülü C3H8 olan üç karbonlu renksiz bir alkandır. Metan ve etan gazları gibi yanıcı bir gazdır. Normal sıcaklık ve basınç altında, bu gazın, taşınabilmesi ancak sıkıştırılıp sıvılaştırılması ile mümkündür. Propanın Erime noktası -187,1°C ve kaynama noktası -42,2°C'dir. Doğal gaz işleme ve petrol arıtımı sırasında rafinerden bir yan ürün olarak açığa çıkar. Genellikle yakıt olarak kullanılır. Propan, sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) grubundan biridir. LPG nin diğer türleri bütan, propilen, bütadien, bütilen, izobütilen ve bunların karışımlarını içerir.
Propanın Keşfi
Propane, 1857'de Fransız kimyager Marcellin Berthelot tarafından keşfedildi. İlk önce 1910'da ABD Maden Ofisi'nin Walter O. Snelling tarafından benzinde uçucu bir bileşen olarak tespit edildi. Bileşik çok önce bilinse de, Snelling'in çalışmaları gazın tam olarak bilinmesi için bir başlangıç oldu.
New York Times, o tarihlerde Snelling'in sıvılaştırılmış gaz ile yaptığı çalışmaları "çelik bir şişenin üç hafta boyunca sıradan bir evin aydınlatması için yeterli miktarda gaz sağlayabileceğini" yazdı.
Bu süre zarfında, Snelling arkadaşları ile birlikte doğal gazın rafine edilmesi esnasında ortaya çıkan LPG’ nin sıvılaştırılması için bazı yollar aradı. Birlikte, propanın ilk ticari pazarlamacısı Amerikan Gasol Şirketini kurdular. Snelling, 1911 yılına kadar nispeten saf propan üretmişti ve 25 Mart 1913'te, LPG işleme ve üretme yönteminin patentini aldı. Sıkıştırma yoluyla LPG yi üretmek için ayrı bir yöntem çalışma arkadaşı Frank Peterson tarafından oluşturuldu ve patenti 2 Temmuz 1912'de verildi.
Propan Kullanımının Tarihçesi
LPG ile çalışan cihazların sayısı arttıkça LPG üretimi giderek arttı.
1922 yılında 840 m3 (223.000 galon) olan LPG üretimi gerçekleşti.
1935'e kadar LPG nın yıllık satışları 210.000 m3 ‘e ulaştı.
1945 yılına gelindiğinde, yıllık LPG satışlarının bir 375.000 m3 e ulaştı.
1947 yılına gelindiğinde ABD'deki tüm evlerin % 62'si pişirme için doğal gaz veya propan ile donatılmıştı.
1950'de Chicago Transit Kurumu tarafından 1.000 adet propan yakıtlı otobüs siparişi verildi.
1958'de ABD'deki satışlar yıllık olarak 26.000.000 m3 ulaştı.
2004 itibariyle, her yıl ABD'de 57.000.000 m3 propan kullanılıyor olup bu ekonomik olarak 8 milyar ila 10 milyar dolar arasında bir sektör meydana getirmiştir.
Ülkemizde ise 2016 yılı için yıllık 4.1 milyon ton LPG tüketimi gerçekleşmiştir. Türkiye ‘ ye LPG nin %75 inden fazlası ithalat yoluyla çoğunlukla Cezayir, Rusya, Kazakistan, Norveç ve ABD getirilmiştir.
2016 yılında 820.412 ton tüplü LPG, 141.010 ton dökme LPG, 3.141.932 ton otogaz olmak üzere toplam 4.103.354 ton LPG satışı yapılmıştır.
Kaynak: 2016 yılı EPDK Yıllık Raporu
Propanın Kullanım Alanları
Propan, barbeküler ve taşınabilir ocaklar için iyi bir seçenektir, çünkü -42 ° C'lik (-44 ° F) düşük kaynama noktası, basınçlı kapından çıkarılınca buharlaşmasını sağlar. Doğal olarak buharlaştığı için, herhangi bir karbüratör veya buharlaştırma cihazı gerekmemektedir; basit bir dozaj başlığı (nozıl) yeterlidir. Propan bazı lokomotif, otobüs, forklift, taksi, dıştan motorlu tekne motorları ve buz kırma makinelerinde ve rekreasyon araçlarında ve kamplarda ısı ve pişirme için kullanılır. Kolay taşınabildiği nedeni ile, doğal gaz boru hatları bulunmayan seyrek nüfuslu bölgelerde ev ısısını sağlamak ve jenaratörde elektrik üretimi için popüler bir yakıttır.
Propan sıcakta bozunarak etilen ve yine önemli bir madde olan propilene dönüşür. Propilen önemli bir bileşik olup, aseton ve propilen glikol gibi birçok maddenin elde edilmesinde kullanılır. Oksidasyon ile, propil alkole, propionaldehide ve propiyonik aside yükseltgenebilir.